Wcześniejsza emerytura a doliczenie do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu służby wojskowej.
23 stycznia 2020

WIEK EMERYTALNY PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH W SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH. DOLICZENIE CZASU ODBYWANIA ZASADNICZEJ SŁUŻBY WOJSKOWEJ DO STAŻU PRACY W SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH.

Kancelaria Adwokacka 

adw. Paulina Mrozik

Kancelaria Adwokacka 

adw. Paulina Mrozik 

               

 

Przy ocenie, czy zostały spełnione przesłanki do uzyskania wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach należy odnieść się do regulacji prawnych ujętych w Ustawie z 17 grudnia 1998 r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Rozporządzenia Rady Ministrów z 07 lutego 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze oraz Ustawy z 21 listopada 1967 r., o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

 

 

By możliwe było uzyskanie wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach powinno się spełnić łącznie następujące warunki:

 

1) osiągnąć wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

 

2) posiadać okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

 

3) nie być członkiem otwartego funduszu emerytalnego;

 

4) posiadać 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach.

 

 

Zgodnie z brzmieniem art. 2 ust.1 praca w szczególnych warunkach powinna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Przedmiotowy okres pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdza po przedstawieniu dokumentacji, w tym między innymi świadectwa pracy. Natomiast ustalenie okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach w oparciu o inne środki dowodowe jest dopuszczalne w postępowaniu odwoławczym.

 

 

Okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7.II.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43) mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy.

(Uchwała SN z 10 marca 1984 r., sygn. akt III UZP 6/84).

 

 

Zdarza się, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwestionuje, iż wykonywana praca nie może zostać zaliczona do pracy w szczególnych warunkach gdyż opis stanowiska w świadectwie pracy nie jest zgodny z stanowiskiem wymienionym w wykazach stanowiących załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z 07 lutego 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze. Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje odwołanie do właściwego miejscowo Sądu Okręgowego Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

 

 

Treść świadectwa pracy nie ma charakteru wiążącego i podlega kontroli Sądu. Świadectwa nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a to z uwagi na okoliczność, że podmiot który je wydał nie jest ani organem państwowym ani organem z zakresu administracji publicznej. Zatem to nie treść świadectwa pracy, ale przeprowadzone postępowanie dowodowe przed Sądem będzie stanowiło podstawę do uznania, że wykonywana praca była pracą w szczególnych warunkach.

 

 

W myśl art. 120 ust. 1 Ustawy z 21 listopada 1967 r., o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

 

 

W związku z powyższym okresem, który można zaliczyć do stażu pracy w szczególnych warunkach jest okres odbywania zasadniczej służby wojskowej. Poniżej zostanie przedstawione stanowisko reprezentowane w orzecznictwo w zakresie różnych wariantów odnośnie możliwości zaliczenia okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w szczególnych warunkach.

 

 

Pracownik wykonujący pracę w szczególnych warunkach przed i po powołaniu do służby wojskowej.

 

 

Zaliczenie okresu służby wojskowej do okresu pracy w szczególnych warunkach możliwe jest w takiej sytuacji, kiedy pracownik wykonujący pracę w szczególnych warunkach powołany jest do służby wojskowej i następnie po zwolnieniu z tej służby zgłasza się do pracy w przepisanym terminie i kontynuuje pracę w szczególnych warunkach.

(Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 stycznia 2017 r. III AUa 656/16)

 

 

Pracownik, który nie wykonywał pracy szczególnych warunkach przed powołanie do służby, a następnie w ciągu 30 dni podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy i pracował w szczególnych warunkach pracy.

 

 

Zaliczeniu do okresu pracy w warunkach szczególnych podlega okres służby wojskowej, także wówczas gdy nie był on poprzedzony zatrudnieniem w warunkach szczególnych jeżeli po jej odbyciu pracownik w ciągu trzydziestu dni podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Zgodnie bowiem z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r. poz. 827 ze zm. – w brzmieniu pierwotnym), do okresu zatrudnienia wlicza się w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, okres odbywania służby wojskowej, jeżeli po jej odbyciu pracownik w ciągu trzydziestu dni podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

(Wyrok Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 2016 r., II UK 319/15).

 

 

Pracownik, który nie był zatrudniony przed powołaniem do służby wojskowej, a po jej zakończeniu w ciągu 30 dni podjął zatrudnienie i pracował w szczególnych warunkach pracy.

 

 

W ocenie składu uzasadniona jest wykładnia, którą syntetycznie można ująć w tezie, że czas zasadniczej służby wojskowej zalicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej) także wtedy, gdy żołnierz przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej nie był zatrudniony, ale po zwolnieniu z tej służby w ciągu 30 dni podjął zatrudnienie i pracował w szczególnych warunkach pracy.

(Wyrok Sądy Najwyższego z 05 sierpnia 2014 r., I UK 442/13).

 

 

Pracownik, który przed powołaniem do służby wojskowej pracował w szczególnych warunkach, ale po zwolnieniu z tej służby podjął w innym zakładzie pracy zatrudnienie niestanowiące pracę w szczególnych warunkach.

 

 

Okres zasadniczej lub okresowej służby wojskowej odbytej w czasie od 29 listopada 1967 r. do 31 grudnia 1974 r. zalicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o 2 emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) także w sytuacji, gdy ubezpieczony bezpośrednio przed powołaniem do służby wojskowej pracował w warunkach szczególnych oraz po zwolnieniu z tej służby podjął w innym zakładzie pracy zatrudnienie niestanowiące pracy w szczególnych warunkach, jeżeli zostały spełnione przesłanki, o których mowa w art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) oraz w § 2-5, 7 i 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. Nr 44, poz. 318, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.).

(Uchwała Sądu Najwyższego z 02 lipca 2015 r., III UZP 4/15).

 

 

Natomiast w przypadku w którym zatrudnienie ustało z innych przyczyn niż powołanie do służby wojskowej to okres służby wojskowej nie podlega zaliczenia do okresu pracy w szczególnych warunkach.

 

 

Okres służby wojskowej nie podlega zaliczeniu do okresu pracy w warunkach szczególnych ponieważ zatrudnienie nie ustało z powodu powołania do odbycia służby wojskowej, a ustało wcześniej i z innych przyczyn (utrata prawa jazdy na okres ponad roku), a ubezpieczony po odbyciu tej służby podjął zatrudnienie w innym zakładzie pracy.

(Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 sierpnia 2015 r. III AUa 2017/14)

 

 

Przy dokonaniu oceny, czy okres odbywania zasadniczej służby wojskowej można doliczyć do staży pracy, należy mieć na względzie brzmienie ustawy w okresie odbywania przez pracownika zasadniczej służby wojskowej. Sąd Najwyższy w wyroku z 20 marca 2013 r., w sprawie o sygn. akt I UK 544/12 dokonał analizy przepisów o powszechnym obowiązku obrony. Jednakże najważniejszą zmianę wprowadziła Ustawa z 29 lipca 2005 r., o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o służbie zastępczej.

 

 

Pomimo kolejnych, licznych zmian redakcyjnych ustawy o powszechnym obowiązku obrony, w dalszym ciągu obowiązywało zawarte w art. 120 ust. 1 i 3 ustawy "wliczanie" okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych. Zostało ono usunięte dopiero z dniem 21 października 2005 r. Wówczas wszedł w życie art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o służbie zastępczej.

(Wyrok Sądu Najwyższego z 06 lutego 2014 r., II UK 349/12).